| 
Một trong những giải pháp để công đoàn cơ sở các doanh nghiệp có thể tham gia bảo vệ một cách hiệu quả quyền và lợi ích của NLĐ tại doanh nghiệp th́ đại diện Ban Chấp hành công đoàn cơ sở cần tham gia vào Hội đồng quản trị các Tổng Công ty, các Tập đoàn, các công ty cổ phần. Vậy làm thể nào để công đoàn có thể tham gia HĐQT, trang Thông tin điện tử Tổng Liên đoàn LĐVN đoàn có cuộc trao đổi TS. Đặng Quang Điều- Viện trưởng Viện Công nhân – Công đoàn về vấn đề này. Hỏi: Ông có thể cho biết về sự cần thiết công đoàn phải tham gia Hội đồng quản trị ở các loại h́nh doanh nghiệp, như các Tổng Công ty, các Tập đoàn kinh tế, các Công ty cổ phần v.v... Trả lời: Chức năng, nhiệm vụ của tổ chức công đoàn đã được quy định rất cụ thể trong Hiến pháp và pháp luật, cụ thể: Điều 10 Hiến pháp nước Cộng ḥa Xă hội Chủ nghĩa Việt Nam quy định: “Công đoàn là tổ chức chính trị - xă hội của giai cấp công nhân và của người lao động cùng với cơ quan Nhà nước, tổ chức kinh tế, tổ chức xă hội chăm lo và bảo vệ quyền lợi của cán bộ, công nhân, viên chức và những người lao động khác; tham gia quản lư Nhà nước và xă hội, tham gia kiểm tra, giám sát hoạt động của cơ quan Nhà nước, tổ chức kinh tế; giáo dục cán bộ, công nhân, viên chức và những người lao động khác xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.”. Như vậy Công đoàn có chức năng rất quan trọng là chăm lo bảo vệ quyền và lợi ích của CB,CNVC và người lao động; tham gia quản lư Nhà nước và xă hội, đồng thời thực hiện nhiệm vụ giám sát các hoạt động của Nhà nước và tổ chức kinh tế. Để thực hiện tốt chức năng đó, công đoàn đă tham gia vào hầu hết hoạt động của cơ quan Nhà nước. Cụ thể ở cấp Quốc gia, Chủ tịch Tổng Liên đoàn được tham gia các cuộc họp Chính phủ; Công đoàn có thành viên tham gia là đại biểu Quốc hội, tham gia các Uỷ ban của Quốc hội; Công đoàn là thành viên của nhiều hội đồng quan trọng của Nhà nước như: Hội đồng tiền lương Nhà nước; Hội đồng Thi đua khen thưởng Trung ương; Hội đồng Quản lư Bảo Hiểm xă hội; Ban chỉ đạo đổi mới, sắp xếp doanh nghiệp Trung ương v.v....ở cấp tỉnh, thành phố và các bộ, ngành, Liên đoàn Lao động tỉnh, thành phố, Công đoàn Ngành Trung ương đều cử thành viên của ḿnh tham gia vào các hội đồng, các ban chỉ đạo của tỉnh, thành phố và các bộ, ngành. Để tham gia quản lư có hiệu quả, tham gia kiểm tra, giám sát và bảo vệ tốt nhất quyền và lợi ích của người lao động trong các doanh nghiệp, các Tổng công ty, Tổng công ty theo mô hình mẹ con; các tập đoàn kinh tế, các công ty cổ phần, Công đoàn cần phải tham gia là thành viên Hội đồng quản trị, v́ HĐQT là cơ quan quản lư cao nhất của doanh nghiệp, có quyền quyết định nhiều vấn đề quan trọng trong sản xuất, kinh doanh và chế độ chính sách, phúc lợi đối với người lao động. Nhận thức rơ vấn đề này, ngay từ khi soạn thảo Luật doanh nghiệp nhà nước năm 2003 và Luật doanh nghiệp năm 2005, Tổng Liên đoàn đă đề nghị với Ban soạn thảo hai luật trên cần có quy định đại diện tổ chức Công đoàn phải là thành viên đương nhiên trong HĐQT, các tổng công ty nhà nước và các loại h́nh doanh nghiệp khác mà nhà nước nắm giữ cổ phần và vốn góp chi phối. Tuy nhiên đề xuất này của Tổng Liên đoàn đă chưa được cơ quan soạn thảo lắng nghe và tiếp thu. Ngoài ra để công đoàn tham gia HĐQT các công ty cổ phần chuyển đổi từ việc cổ phần hoá DNNN, Tổng Liên đoàn đề nghị với Chính phủ cho Công đoàn cơ sở các doanh nghiệp nhà nước thực hiện cổ phần hoá được mua cổ phần ưu đăi với mức 5% vốn điều lệ để có đủ điều kiện tham gia vào HĐQT. Đề nghị này đă được Thủ tướng Chính phủ chấp thuận và giao cho cơ quan soạn thảo thể chế hoá vấn đề này trong Nghị định 109/2007/NĐ-CP về chuyển công ty 100% vốn nhà nước thành công ty cổ phần. Hỏi: Vậy từ khi có quy định bán cổ phần cho tổ chức công đoàn thi Công đoàn cơ sở các DN cổ phần hoá mua cổ phần và tham gia Hội đồng Quản trị như thế nào. Trả lời: Có thể nói việc mua cổ phần của công đoàn cơ sở để tham gia Hội đồng Quản trị là rất khó khăn bởi những quy định không phù hợp với thực tiễn và pháp luật hiện hành. Cụ thể Điều 35 Nghị định 109/2007/NĐ-CP về chuyển công ty 100% vốn nhà nước thành công ty cổ phần quy định “Tổ chức Công đoàn tại doanh nghiệp cổ phần hóa được sử dụng nguồn quỹ hợp pháp (của công đoàn) tại doanh nghiệp cổ phần hóa (không huy động, vay vốn) để mua cổ phần nhưng không quá 3% vốn điều lệ. Số cổ phần này do Tổ chức Công đoàn nắm giữ nhưng không được chuyển nhượng” Với quy định như vậy mà trong suốt 3 năm thực hiện NĐ 109 chỉ có 12 công đoàn cơ sở mua được cổ phần trong tổng số 240 doanh nghiệp thực hiện CPH theo Nghị định 109/2007/NĐ-CP. Sở dĩ có tình trạng như vậy là do quy định công đoàn cơ sở chỉ được dùng quỹ công đoàn tại doanh nghiệp để mua cổ phần, mà thực tế hầu hết quỹ công đoàn tại cơ sở đă được sử dụng để chăm lo cho NLĐ và hoạt động công đoàn nên không c̣òn kết dư. C̣òn ở nơi công đoàn cơ sở có quỹ th́ì không giám mua cổ phần vì sợ mua rồi không được bán khi cần kinh phí cho hoạt động công đoàn và chăm lo đời sống cho NLĐ. Việc quy định bán cho công đoàn cơ sở 3% vốn điều lệ để công đoàn đủ điều kiện tham gia Hội đồng quản trị. Nhưng trong thực tế, sở hữu 3% vốn điều lệ không thể tham gia HĐQT được vì tại Điều 110, Luật Doanh nghiệp quy định điều kiện tham gia HĐQT phải nắm giữ ít nhất 5% vốn điều lệ. Trong thực tế Điều lệ của nhiều công ty cổ phần c̣n đưa ra điều kiện cao hơn về tỷ lệ sở hữu cổ phần để tham gia HĐQT. Vì vậy việc công đoàn cơ sở mua cổ phần để tham gia HĐQT càng trở lên khó khăn hơn. Mặt khác quy định công đoàn không được bán cổ phần là không phù hợp với thực tiễn và trái với quy định của Luật Doanh nghiệp. Tôi xin nói là Luật doanh nghiệp không có bất cứ một quy định nào cấm cổ đông không được bán cổ phần, kể cả cổ phần ưu đăi. Với những bất cập nêu trên, Tổng Liên đoàn đang tiếp tục đề nghị sửa Nghị định 109/2007/NĐ-CP quy định về việc bán cổ phần cho tổ chức Công đoàn theo hướng: Nếu quỹ công đoàn tại cơ sở không mua hết 3% vốn điều lệ thì công đoàn cơ sở được sử dụng quỹ của công đoàn cấp trên và được huy động vốn góp của đoàn viên công đoàn để mua cổ phần; Công đoàn cơ sở được bán cổ phần sau 3 năm kể từ ngày có quyết định chuyển thành công ty cổ phần, hoặc khi có sự đồng ý của Chủ tịch Tổng Liên đoàn. Hỏi: Nhưng nếu công đoàn có mua hết đủ 3% vốn điều lệ theo quy định th́ì cũng không đủ điều kiện tham gia Hội đồng Quản trị vì Luật Doanh nghiệp quy định điệu kiện tối thiểu phải sở hữu hoặc đại diện sở hữu 5% vốn điều lệ trở lên mói có thể tham gia HĐQT. Đúng như vậy, để tham gia HĐQT, th́ì việc nắm giữ 3% vốn điều lệ là chưa đủ. Chính vì vậy công đoàn cơ sở cần tuyên truyền vận động công nhân lao động uỷ quyền cho công đoàn cơ sở đại diện cho số cổ phần của NLĐ để tham gia Hội đồng quản trị, tham gia họp Đaị hội cổ đông. Ngoài ra, thông qua Đại hội công nhân viên chức, công đoàn đề nghị trích một phần quỹ khen thưởng, quỹ phúc lợi của doanh nghiệp mua cổ phần và công đoàn cơ sở là đại diện của số cổ phần này tham gia HĐQT. Tổng Liên đoàn cũng đề nghị với cơ quan soạn thảo chính sách về cổ phần hoá các doanh nghiệp 100% vốn nhà nước cần chế hoá được chính sách đối với vốn tự có đă được nêu trong Nghị quyết Trung ương 3 Khoá IX của BCH Trung ương Đảng về đổi mới, sắp xếp, nâng cao hiệu quả doanh nghiệp là Nhà nước cho phép sử dụng một phần vốn tự có của doanh nghiệp để h́nh thành cổ phần của người lao động, vốn tự có này là công sức chung của người lao động, vì vậy nên cho phép đưa một phần vốn tự có để chuyển thành cổ phần cho NLĐ. Người lao động được hưởng lãi nhưng không được rút cổ phần này khỏi doanh nghiệp. Nếu chủ chương này của Nghị quyết TW 3 được thể chế, công đoàn sẽ có đủ điều kiện tham gia HĐQT, khi đó công đoàn sẽ có nhiều thuận lợi hơn trong thực hiện chức năng, nhiêm vụ của mình đă được hiến pháp và pháp luật quy định. Thông tin điện tử Tổng Liên đoàn LĐVN đoàn | 
