| | Sau ba phiên họp căng thẳng, quyết liệt, thậm chí có lúc rơi vào bế tắc, cuối cùng giữa trưa hôm qua (3.9), Hội đồng Tiền lương Quốc gia (HĐTLQG) cũng “chốt” được phương án lương tối thiểu vùng năm 2016 với mức tăng b́nh quân 12,4% so với năm 2015 (tăng từ 250.000 - 400.000 đồng tuỳ từng vùng). Tuy không được như mức đề xuất của Tổng LĐLĐVN (16,8%), nhưng đây cũng là kết quả từ sự nỗ lực hết ḿnh của tổ chức Công đoàn - cơ quan đại diện, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của người lao động. Căng thẳng đến phút chót Đến gần 12h ngày 3.9, phiên họp lần thứ 3 của HĐTLQG vẫn “căng như dây đàn”. Nhiều thành viên HĐTLQG tỏ ra mệt mỏi v́ tranh cải căng thẳng trong gần 4 tiếng đồng hồ. 12h05, không khí trong pḥng bỗng dưng chùng lại trong giây lát. Dường như không ai có thể có ư kiến thêm nữa khi 2 phương án cuối cùng được đưa ra sau khi cuộc “hội ư” của đại diện chủ sử dụng LĐ (VCCI) và Tổng LĐLĐVN vẫn c̣n “vênh nhau”. VCCI đề xuất tăng 12%, trong khi Tổng LĐLĐVN là 14,8%. Tuy nhiên, có một điều tích cực là sau rất nhiều tranh luận, từ lúc ban đầu quá chênh lệch nhau (6-7% của VCCI và 16,8% của Tổng LĐLĐVN), đến phút cuối, hai bên xích lại gần nhau hơn. “Chỉ là xích lại gần nhau thôi chứ chưa đồng thuận với nhau” - Thứ trưởng Bộ LĐTBXH Phạm Minh Huân - Chủ tịch HĐTLQG - nhận xét. Phó Chủ tịch Tổng LĐLĐVN Mai Đức Chính phá vỡ sự im lặng khi đề nghị ông Huân đưa ra phương án cuối cùng là để HĐTLQG bỏ phiếu, v́ đề xuất của cả hai bên không nhận được sự chấp thuận của các thành viên. Trước đề xuất này, ông Huân băn khoăn và chưa muốn thực hiện quyền của ḿnh và yêu cầu có thêm thời gian để tạo cơ hội cho hai bên thảo luận, điều chỉnh. Trái lại, cả hai bên đều “thúc” ông Huân chọn phương án cuối cùng: Bỏ phiếu! 20 phút trôi qua, sau những tranh căi và đề xuất của các bên, ông Huân mới đưa ra đề xuất tăng lần lượt 250.000 đồng, 300.000 đồng, 350.000 đồng và 400.000 đồng, tương đương với vùng IV đến vùng I, với mức tăng b́nh quân là 12,4%. Sau đó các thành viên HĐTLQG tiến hành bỏ phiếu. Kết quả, có 92,8% số phiếu đồng ư với mức tăng trên. Như vậy, phương án tăng LTT này sẽ được Chủ tịch HĐTLQG tŕnh lên kỳ họp của Chính phủ vào tháng 9 để Chính phủ quyết định và công bố vào tháng 10 năm nay. Phản biện những lập luận của VCCI Cũng như hai phiên họp lần trước, lần này, Phó Chủ tịch Tổng LĐLĐVN Mai Đức Chính lần lượt bác bỏ những lập luận của VCCI bằng những lư lẽ, con số cụ thể. Trong khi VCCI cho rằng, nếu tăng 16,8% như đề xuất của Tổng LĐLĐVN, “sức khoẻ” DN sẽ không chịu được và không có khả năng chi trả, ông Chính đưa ra lập luận tất cả DN hiện nay đang trả cho NLĐ trên mức tiền LTT, có nơi gấp rưỡi. Điều tra của Tổng LĐLĐVN cho thấy, b́nh quân thu nhập lương ở Hà Nội là 4,4 triệu đồng và TPHCM là 4,9 triệu đồng. Hơn nữa, hiện nay các DN đang sử dụng 2 bảng lương: Một bảng lương quyết toán với thuế là tổng thu nhập và một để làm cơ sở đóng BHXH. Ông dẫn chứng ở TPHCM, có DN trả lương CN là 5,974 triệu đồng nhưng chỉ đóng BHXH ở mức lương 3,747 triệu đồng. Một lập luận nữa của VCCI là, bắt đầu vào năm 2016 khi Luật BHXH mới được áp dụng, việc đóng BHXH sẽ căn cứ trên tổng thu nhập của NLĐ, như vậy sẽ đội chi phí của DN lên rất cao. Theo VCCI, nếu LTT tăng 10% và với việc đóng BHXH theo Luật BHXH mới, DN phải chịu thêm 7% nữa và do vậy mức tăng tổng cộng phải là 17%. Đối với quan điểm này, ông Chính phân tích rơ ràng: “VCCI tính mức tăng thêm chi phí 7% là v́ họ tính cho tất cả NLĐ của DN, nhưng thực tế với 5 khoản phụ cấp (trách nhiệm, độc hại, chuyên cần, hỗ trợ nhà ở, hỗ trợ đi lại), không phải NLĐ nào cũng được hưởng. Theo tính toán của Tổng LĐLĐVN, mức tăng này chỉ là 3,5%. Do đó, với mức tăng theo như đề xuất của Tổng LĐLĐVN, DN hoàn toàn có thể chịu được. Chẳng qua các DN sợ tăng chi phí đóng BHXH, ảnh hưởng đến lợi nhuận nên mới phản đối mức tăng theo đề xuất của Tổng LĐLĐVN”. Tuy nhiên, có một thực tế mà không ai chối bỏ được, đó là CN hiện nay đang sống quá khổ cực. Điều này liên tục được Tổng LĐLĐVN minh chứng bằng những con số cụ thể qua khảo sát về lương, thu nhập của CN. Khảo sát này được tiến hành công phu tại 10 tỉnh, thành phố lớn với 60 DN thuộc 4 vùng lương. Kết quả cho thấy, so sánh giữa thu nhập và chi tiêu, 19,9% số NLĐ được hỏi cho rằng thu nhập “không đủ sống”, 31,3% phải chi tiêu tằn tiện và rất tiết kiệm, 40,7% vừa đủ trang trải cho cuộc sống và chỉ có 8% cho biết có tích luỹ. Đời sống của CN quá khổ cực c̣n được thể hiện qua câu chuyện đầy xót xa của ông Đặng Minh Thuần - Phó Chủ tịch LĐLĐ TP.Hà Nội - khi ông kể tại phiên họp thứ 2 của HĐTLQG: Ngay tại Hà Nội, có NLĐ phải thuê pḥng trọ là chuồng lợn được cải tạo lại để tiết kiệm tiền. PGS-TS Vũ Quang Thọ - Viện trưởng Viện Công nhân - Công đoàn - chua chát nhận xét thêm: “NLĐ vào DN với bàn tay trắng, khi ra khỏi DN cũng chỉ có bàn tay trắng, không sức khỏe, không nghề nghiệp, không tích lũy, không nhà ở, không có tương lai!”. Ông Thọ từng khẳng định, việc tăng LTT theo mức đề xuất của Tổng LĐLĐVN cũng là để phục vụ cho việc tuân thủ pháp luật. Bởi lẽ Điều 91 Bộ luật Lao động quy định LTT phải đảm bảo nhu cầu sống tối thiểu lẽ ra phải thực hiện từ 1.5.2013, nhưng đă phải kéo dài lộ tŕnh, nhưng không thể là kéo dài măi măi. “Đồng ư là DN khó khăn nên phải có lộ tŕnh, nhưng phải có thời gian kết thúc chứ không thể kéo dài măi được. Năm nay t́nh h́nh kinh tế xă hội khá hơn, nhu cầu sống tối thiểu tăng lên, phải điều chỉnh chứ” - ông Chính nhiều lần nhấn mạnh. Thậm chí, để các thành viên HĐTLQG có thể hiểu hơn về đời sống CN, vào phiên họp lần thứ 2 ngày 25.8, ông Chính đề xuất các thành viên của hội đồng hăy xuống tận các khu nhà trọ để hiểu được cuộc sống CN hiện nay là như thế nào trước khi bỏ phiếu! Trách nhiệm trước hàng triệu người lao động Trả lời phỏng vấn Báo Lao Động, ông Chính từng khẳng định Tổng LĐLĐVN sẽ làm hết trách nhiệm trước hàng triệu NLĐ cả nước. Tại phiên họp lần 2, khi mức đề xuất của Tổng LĐLĐVN không được chấp thuận, ông Chính đă đề nghị dừng họp để các bên t́m tiếng nói chung vào phiên khác, mặc dù Chủ tịch HĐTLQG đề nghị phiên họp tiếp tục vào buổi chiều cùng ngày. Theo quy chế HĐTLQG, mỗi bên chỉ được sử dụng quyền dừng phiên họp 1 lần và do đó, Tổng LĐLĐVN đă “hy sinh” một lần đề nghị để các bên có thêm thời gian để có thể đồng thuận, t́m ra tiếng nói chung có lợi cho NLĐ. Mặc dù kiên tŕ với lập trường tăng 16,8%, nhưng các thành viên của HĐTLQG thuộc Tổng LĐLĐVN không cứng nhắc, mà sẵn sàng nhân nhượng nếu bên VCCI cũng có sự nhân nhượng. Tuy nhiên, nguyên tắc không thể thay đổi là mức tăng không thể thấp hơn mức tăng của năm 2015 so với năm 2014. “Năm ngoái, t́nh h́nh kinh tế c̣n khó khăn c̣n tăng được cho CNLĐ được 400.000 đồng. Tại sao năm nay, kinh tế khởi sắc hơn lại không tăng được bằng mức đấy? Nếu tăng với mức dưới 400.000 đồng, chúng tôi biết giải thích như thế nào đối với công nhân?” - ông Chính đặt câu hỏi. Có thể thấy rơ, qua 3 phiên họp, Tổng LĐLĐVN tiếp tục khẳng định rơ vai tṛ bảo vệ quyền lợi của NLĐ trong đàm phán, thương lượng tiền LTT cho NLĐ. Những thành viên của Tổng LĐLĐVN tham dự phiên họp xác định rơ nguyên tắc quyền lợi của CN là tối thượng, “chiến đấu” cho CN bằng “một bầu máu nóng”, nhất là khi đề cập đến t́nh cảnh của CN hiện nay và “một cái đầu lạnh” với những con số khoa học, những lập luận xác đáng, thuyết phục. Thứ trưởng Bộ LĐTBXH - Chủ tịch HĐTLQG Phạm Minh Huân: “Chúng tôi cho rằng các thành viên hội đồng đă “lắng nghe” nhau nhiều hơn sau 3 phiên họp. Mức tăng 12,4% này tác động khá lớn đến DN trong quá tŕnh hội nhập, v́ ngoài chăm lo đời sống NLĐ họ phải dành một khoản cho tái đầu tư sản xuất, đổi mới công nghệ thiết bị để trụ vững, cạnh tranh. Lư do của hai bên đại diện cho người sử dụng LĐ và NLĐ đều chính đáng, nhưng phân tích kỹ, chúng tôi cho rằng phương án tăng 12,4% có thể chưa làm Tổng LĐLĐVN hài ḷng nhưng phải cảm thông với mức “chịu đựng của DN”. Trên thực tế NLĐ là nguồn lực rất lớn của DN nên DN phải nỗ lực cố gắng để bù đắp mức tăng nhằm đảm bảo đời sống cho NLĐ. DN cũng phải đánh giá mức tăng BHXH để báo cáo cơ quan chức năng để báo cáo Quốc hội xem xét, điều chỉnh cho phù hợp. Chúng ta đă nỗ lực vừa đảm bảo tăng lương tối thiểu cho NLĐ, vừa đảm bảo thực hiện Luật BHXH”. Phó Chủ tịch Tổng LĐLĐVN Mai Đức Chính: “VCCI đưa ra lư do tăng lương phải tăng năng suất LĐ, nhưng LTT không gắn với năng suất LĐ. NLĐ chưa đủ sống lấy ǵ mà nói chuyện tăng năng suất? Tại sao việc tăng năng suất LĐ lại phải “nhắm” chủ yếu vào NLĐ? Nỗ lực tăng năng suất cũng phải do DN đổi mới đầu tư máy móc thiết bị công nghệ, đào tạo tay nghề cho NLĐ; quản trị tốt hơn. Mức tăng năm nay cũng chỉ mới đáp ứng khoảng 89% mức sống tối thiểu. Hy vọng, vào năm 2017, khi điều chỉnh lần nữa, LTT có thể đạt mức sống tối thiểu của NLĐ. Theo tôi, không nên nâng cao năng lực cạnh tranh bằng cách cắt xén đồng “lương c̣m” của NLĐ. NLĐ là vốn quư của DN, bởi vậy DN cần phải chăm lo cho NLĐ, đầu tư máy móc thiết bị… nếu cứ để NLĐ hằng ngày phải lo cái ăn, cái mặc, vật vă với tăng ca th́ làm sao có sáng kiến - sáng tạo để nâng cao năng suất!” Phó Chủ tịch VCCI Hoàng Quang Pḥng: “Chúng tôi thực sự chưa thỏa măn với kết quả này, v́ thời gian qua doanh nghiệp c̣n gặp rất nhiều khó khăn, do đó mức tăng này vượt quá khả năng chi trả. Nhưng khi HĐTLQG đă quyết, doanh nghiệp phải chấp hành và phấn đấu để đáp ứng đ̣i hỏi trong t́nh h́nh mới và tăng cường khả năng hội nhập. Tuy nhiên đây là nhiệm vụ cực kỳ khó khăn với doanh nghiệp trong thời gian tới. Chúng tôi hy vọng doanh nghiệp sẽ cố gắng, song song đó VCCI sẽ cùng cơ quan chức năng tập hợp kiến nghị của doanh nghiệp để có ư kiến về việc điều chỉnh mức đóng BHXH, đồng thời dăn lộ tŕnh tăng LTT để giảm bớt khó khăn cho doanh nghiệp”. Lê Phương (ghi) | |
